Tsjechie.nl - Kerstmis in Tsjechië

In de week voor de Kerstdagen begint de jacht al naar cadeautjes, een ware heksenketel in de steden met rijkelijk, haast potsierlijk uitgedoste straten. Het hoogtepunt van de Kerst is Kerstavond ('Štedrý Vecer'), de dag voor de Eerste Kerstdag. Kerstdag, de dag zelve wordt 'Štedrý Den' genoemd. Kenmerkend voor die dag zijn de emoties, blijdschap, vredelievendheid en de grote vrijgevigheid.

Kerstavond is een echt familiefeest. Hoe meer ziel, hoe meer vreugde. Cadeau's worden uitgedeeld en lustig opengescheurd rond de sierlijke Kerstboom en Kerststal. Wist u trouwens dat Tsjechië vroeger het enige land was dat chocoladefiguurtjes fabriceerde die werden ingepakt in een gekleurd zilverpapiertje met een lusje, bestemd om in een kerstboom te hangen? Vast niet... Vroeger had men in Tsjechië ook nog echte kerstboomkaarsen met engelenhaar die op Kerstavond werden aangestoken samen met koudvuurpijlen. Zo vormde zich rondom elke brandende kaars een schitterende krans.

Voor dit soort feestdagen bakken de vrouwen vaak massa's zoetigheden; een traditie waar nog steeds vaak aan gehouden wordt. En dan komt het grote moment, nl. een traditioneel diner met karpersoep en karper. Hmmm... Voor degenen die niet van vis houden (of zich niet aan de traditie houden), is het alternatief vaak een Kerstkalkoen. Kinderen zingen samen met de ouderen alle Kerstliedjes af en openen om beurten pakjes; er heerst weer een vredige en liefdevolle sfeer in huis. Na het Kerstdiner gaan velen naar de Middennachtmis; zelfs degenen die normaal niet naar de kerk gaan.

De meeste kerken zijn die nacht dan ook volgeladen met mensen. De volgende twee Kerstdagen gebruikt men doorgaans om de familie te bezoeken of ontvangen. Eind jaren vijftig heb ik eens voor de radio in Hilversum meegedaan aan een Kerstuitzending voor Tsjechische vluchtelingen in Nederland. Ik speelde toen de blokfluit en las een bekend Tsjechisch gedicht voor dat de sfeer weergaf op het platteland.
Hieronder heb ik een stukje van dit gedicht vertaald:

"Hoi die Kerstavond,
dat mooie geheimnisvolle feest,
wat heb je voor moois
ter nagedachtenis,
voor elk lichaam en geest?"

Verder gaat het gedicht over de lofbetuigenis aan de Heer des Huizes, de koeien, de pluimvee, de fruitbomen, u kent het wel.

Radomir