Nederland heeft Philips, Tsjechië Bat'a. Bij de naam Bat'a hoort het woord schoenen. In het Brabantse Best staat nog een fabriek waar ook de befaamde Bat'a schoen werd geproduceerd. De man achter het merk, Tomás Bat'a, behoort tot een van de grootste ondernemende mannen die de wereld ooit heeft voortgebracht.
Hij was als grootindustrieel zeer begaafd, erg sociaal en heeft veel gedaan voor de samenleving. Werkelijk een fenomeen! De bakermat van Bat'a is de stad Zlín in Moravië, 13 km van de rivier de "Morava" verwijderd. Daar werd in 1876 Tomás Bat'a geboren. Als 18-jarige jongen begon hij samen met twee familieleden in zijn geboortestad schoenen te maken. Zittend aan een schoenmakerstafeltje (in het Tsjechisch "verpánek") is hij letterlijk met niets begonnen. Zijn enig gereedschap was een hamer, messen om het leer te snijden, spijkertjes, tangetjes, een leren schort, naald en draad, wat lijm en een schap met schoenleesten voor jong en oud.
Na 6 jaar hard aan de weg timmeren had hij al 120 werknemers in dienst. In 1907 waren dat er al 5.000 bij een productie van 10.000 paar per dag! Zijn drijfveer was: "Ik zoek naar een manier van productie, die zo vanzelfsprekend is als het als het op- en ondergaan van de zon". Hij was eveneens vele malen in Amerika geweest om daar ervaring op te doen. In 1930(!) voerde hij als eerste een 40 uur durende, 5 daagse werkweek in.
Twee jaar later echter maakte een vliegtuigongeluk een abrupt einde aan zijn briljante leven. Zijn zoon Tomás nam het familiebedrijf over. Met een even groot talent als dat van zijn vader, zette hij de zaken voort. Zijn fabrieken in Zlín hadden betere aanvoerlijnen nodig voor de leerlooierijen. Daartoe kocht hij van een zekere gravin de uiterwaarden van de Morava; een uitgestrekt, woest moerasgebied. Hij legde het droog en liet er een vliegveld aanleggen. Ik herinner het me als de dag van gisteren, toen Bata de moerassen begon droog te leggen.
Het dorp Kvítkovice, waar ik opgroeide, lag er op een steenworp afstand vandaan. Het vliegveld kon je toen ongehinderd betreden. Als jongens stonden wij met onze neuzen overal bovenop. Er werden ook sportvliegtuigen gebouwd, waarvan het bekendste type een onderdekker was; "Bata's Twaalfje". Van het vliegveld naar Zlín legde hij een autoweg aan, met een fietspad en een voetpad. Dat was toen uniek in Europa. Maar daar bleef het niet bij. Er ontstond een hele stad. Die stad kenmerkte zich door iets waardoor hij, naast de schoenenproductie, wereldberoemd werd: voor zijn werknemers bouwde hij 500 kubusvormige eengezinswoningen.
Er kwamen ook internaten voor jonge mensen die gratis onderdak en een opleiding kregen om bij Bata te werken. Het nieuwe stadje, verrezen in de moerassen, werd in de volksmond Bahnák (=modderpoel) genoemd. De officiële naam is echter Batov. De stad is tegenwoordig nog steeds te bezichtigen. De Bat'a-fabrieken werden op 24 oktober 1945 per presidentieel decreet genationaliseerd en de naam werd veranderd in Svit, Zlín werd later Gottwaldov (vernoemd naar de eerste communistische president, red.).
De Bata familie emigreerde definitief naar Canada. Pas na de Fluwelen Revolutie in 1989 kwam Bat'a vanuit Toronto terug naar Zlín om zijn onteigende fabrieken voorwaardelijk een nieuw leven in te blazen. Echter, zijn plannen werden door het toenmalige postcommunistische kader geweigerd. De onderhandelingen liepen op niets uit en Svit werd nooit meer wat het was in Bata's glorietijd. In totaal heeft Bat'a uiteindelijk 221 miljoen schoenen verkocht.
Radomir | 
Vakantiehuizen
Onroerend Goed
Vliegtickets
Wintersport
Hotels
Campings
Kuuroorden
Autohuur
Brochures
Stedentrips
Reageer
Stuur door
Print pagina
